Centraal staat het evenwichtsorgaan of het vestibulaire systeem
Het evenwichtsorgaan maakt deel uit van het binnenoor. Het vestibulum is het centrale deel van het benige labyrint in het binnenoor. Het evenwichtsorgaan wordt ook het vestibulair systeem genoemd, verwijzend naar het vestibulum.
Het vestibulum
Het vestibulum bestaat uit twee "organen" die verbonden zijn door delicate kanalen. Op deze zakvormige verwijdingen, genaamd de utriculus en saccalus, bevinden zich trilhaartjes die omgeven zijn door een geleiachtig membraan. De haartjes liggen horizontaal in de utriculus en verticaal in de saccalus. Aan het oppervlak van de geleiachtige lagen liggen er kleine kristallen (oorsteentjes of otolieten). Wanneer het lichaam beweegt, glijden de geleiachtige lagen in een bepaalde richting waardoor de druk op de trilhaartjes verandert. Zo ervaren we de zwaartekracht en lineaire versnellingen.
De kanalen
Het vestibulum is verbonden met drie halfcirkelvormige kanalen die gevuld zijn met vloeistof. Ze staan loodrecht op elkaar en vertegenwoordigen de drie ruimtelijke vlakken. Deze U-vormige buizen bevatten ook bewegingsgevoelige trilharen. Hierdoor kunnen we draaibewegingen van ons hoofd in alle richtingen waarnemen.
Overdracht en verwerking van prikkels in het zenuwstelsel
De informatie die geregistreerd wordt door het evenwichtsorgaan wordt doorgestuurd via de evenwichtszenuw (nervus vestibularis) naar bepaalde zones in de hersenstam en de hersenen en wordt daar verwerkt. De drie onderdelen: het evenwichtsorgaan in het binnenoor, de evenwichtszenuw en de betrokken hersenzones worden samen het evenwichtssysteem genoemd.
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen het centraal-vestibulaire en het perifere-vestibulaire deel van het evenwichtsorgaan: "centraal" verwijst naar de centrale positie die het in de hersenen heeft. Dit betekent dat centraal-vestibulaire oorzaken van duizeligheid in de hersenen zelf te vinden zijn. "Perifeer" betekent "aan de buitenkant" en verwijst naar de structuren die zich niet in de hersenen bevinden - het evenwichtsorgaan in het binnenoor en de evenwichtszenuw. Niet-vestibulaire oorzaken van duizeligheid liggen volledig buiten het evenwichtssysteem, zoals cardiovasculaire problemen of bijwerkingen van geneesmiddelen, maar ook aandoeningen van andere zintuigelijke systemen die een rol spelen in de ruimtelijke oriëntatie.